Beschermd stadsgezicht en beeldbepalende panden

Naast panden met een monumentenstatus, zijn er ook beschermde stads- en dorpsgezichten. Een beschermd stads- of dorpsgezicht bestaat uit een groep van gebouwen die van algemeen belang is vanwege de schoonheid, de ruimtelijke of structurele samenhang, of vanwege de wetenschappelijke dan wel cultuurhistorische waarde. Binnen een dergelijke groep zijn doorgaans beschermde monumenten aanwezig.

Beschermde stads- en dorpsgezichten worden aangewezen door het Rijk of door de gemeente. Aanwijzing garandeert het behoud van de historische karakteristieken van een gebied en zorgt er, via een beschermend bestemmingsplan, voor dat de karakteristieken worden meegenomen in toekomstige ontwikkelingen. Daarnaast kan sturend worden opgetreden in de architectonische vormgeving. De bescherming heeft nadrukkelijk níet de bedoeling de bestaande situatie te bevriezen en geen veranderingen toe te laten.

Eind 1987 is de historische binnenstad van Dordrecht door het Rijk aangewezen als beschermd stadsgezicht (binnen de rode lijn). In 2013 volgde de aanwijzing  - ook door het Rijk - van een groot deel van de 19e-eeuwse schil (binnen groene lijn) als beschermd stadsgezicht.

Binnen een beschermd stadsgezicht kunnen beeldbepalende panden (35 kB) worden aangewezen. Dit zijn panden die een duidelijk aandeel leveren aan het karakteristieke beeld van het beschermd stadsgezicht. Om te beoordelen of een pand beeldbepalend is wordt onder andere gekeken naar de maatverhoudingen van het pand tot de omgeving, de gevelindeling, de verhouding tussen open en gesloten vlakken, de detaillering en het materiaalgebruik.

Voor de historische binnenstad is een beeldkwaliteitplan (11 MB) gemaakt. Hierin staan de toetsingscriteria voor welstand bij wijzigingen en toevoegingen.