Het Dordtse Minderbroederklooster
Iedereen kent het Hof en velen weten dat dit oorspronkelijk een Augustijnenklooster was. Maar Dordrecht kende nog een aantal kloosters die in de loop van de geschiedenis allemaal zijn gesloopt of deels zijn opgenomen in jongere bebouwing. Eén van de belangrijkste, middeleeuwse kloosters in de stad was die van de Orde der Minderbroeders.
Deze monniken waren de volgers van Franciscus van Assisi er zijn beter bekend onder de naam Franciscanen. Vanaf circa 1246 hadden zij een klooster op de hoek van de Voorstraat en Visstraat, naast het Heilig Sacramentsgasthuis, dat diende als ziekenhuis voor de armen (deels de huidige Waalse Kerk).
En hoewel dit tussen circa 1246 en 1572 één van de belangrijkste instituten van de stad was, wisten we op basis van de beschikbare historische bronnen maar weinig af van dit klooster. In 1982 kwam daar, door ongelukkige omstandigheden, verandering in. In februari brandde de meubelzaak Buytink die op het kloosterterrein gebouwd was, geheel af. Dit gaf archeologen van de Rijksdienst de gelegenheid om de ondergrondse resten van het klooster te onderzoeken. Tussen 1982 en 1985 hebben er dan ook opgravingen plaatsgevonden in 20 archeologische onderzoeksputten, waarbij een groot deel van het klooster in kaart is gebracht.
Tijdens het onderzoek zijn veel bijzondere, zeldzame en mooie bouwresten, graven en vondsten aangetroffen, waaronder fraaie 14<sup>e </sup>-eeuwse mozaïekvloeren en beschilderde altaarblokken uit de kloosterkerk. Ook van de bovengrondse delen van het klooster zijn mooie bouwfragmenten teruggevonden zoals een zandstenen draak, een ornament met een voorstelling van een bisschop en zeer veel gebrandschilderd glas.
Op verschillende plaatsen in het kloostercomplex waren graven aanwezig, waaronder veel bakstenen grafkelders met fresco's van religieuze voorstellingen. In het klooster werden niet alleen monniken begraven; ook de stedelijke elite wilde er graag hun laatste rustplaats hebben. Bij verschillende skeletten in de grafkelders zijn voorwerpen gevonden die aangeven dat deze personen een pelgrimstocht naar Santiago de Compostella hadden gemaakt.
Van de opgravingen is helaas maar zeer weinig uitgewerkt en dit is ook niet aan een groot publiek bekendgemaakt. Van de bewoning op de locatie vóór de bouw van het klooster is al helemaal niets bekend.
Nadat het klooster in 1572 werd opgeheven, werden delen ervan in gebruik genomen als onderkomen voor het Gasthuis, dat dienst deed als ziekenhuis. In verschillende beerputten uit deze gebruiksfase zijn veel voorwerpen gevonden die een goed beeld geven van de inventaris van dit 16<sup>e</sup>–18<sup>e</sup> –eeuwse ziekenhuis. In deze periode werden er aan de Voorstraat grote huizen gebouwd. Ook over deze post-kloosterperiode is nog niets bekend.
Het team archeologie van de gemeente Dordrecht is momenteel bezig met een nadere uitwerking van deze opgraving. Begin 2016 zal er een rapportage worden afgerond waarin de bewoningsgeschiedenis van deze bijzondere plek is beschreven. Hierin worden de verschillende bouwfases en resten van het klooster, de vele begravingen en grafkelders en de fraaie vondsten in woord en beeld nader besproken.
